U američkim bioskopima je 6. avgusta 1999. godine premijerno prikazan film Šesto čulo (The Sixth Sense), psihološki horor-triler koji je gotovo preko noći postao fenomen popularne kulture.
Film, koji je režirao tada 28-godišnji M. Najt Šjamalan (M. Night Shyamalan), upoznao je publiku sa pričom koja se urezala u kolektivno pamćenje, ne samo zbog legendarnog preokreta, već i zbog duboko emotivne i tihe jeze koja prožima svaki kadar.
Uz izuzetne glumačke izvedbe Brusa Vilisa (Bruce Willis) i devetogodišnjeg Hejlija Džoela Ozmenta (Haley Joel Osment), Šesto čulo je istovremeno bilo horor, drama, triler i elegija o gubitku i nerazumevanju – film koji je dokazao da žanr strave ne mora da bude nasilan da bi bio zastrašujući.
Dečak koji vidi mrtve, psiholog koji ne zna šta se dešava
Radnja filma prati doktora Malkolma Kroua, dečijeg psihologa koji pokušava da pomogne osmogodišnjem dečaku Kolu Siru – povučenom i uplašenom detetu koje tvrdi da „vidi mrtve ljude“. Kol ih ne samo vidi, već i komunicira s njima, a te vizije su toliko intenzivne da mu ozbiljno narušavaju svakodnevni život i odnose sa okolinom.
Krou, opterećen neuspehom iz prošlosti, pokušava da ispravi svoje greške kroz pomoć Kolu, nesvestan da je i sam deo dublje, natprirodne istine. Film vodi gledaoca kroz niz emotivno nabijenih scena, da bi u šokantnoj završnici koja se danas smatra jednom od najpoznatijih u istoriji kinematografije – potpuno preokrenula razumevanje cele priče.
Hejli Džoel Ozment je sa samo deset godina pružio jednu od najupečatljivijih dečjih glumačkih izvedbi svih vremena. Njegov portret Kola, deteta koje je ranjivo i opterećeno, doneo mu je nominaciju za Oskara za najboljeg sporednog glumca, čime je postao jedan od najmlađih glumaca u istoriji s tom čašću.
Brus Vilis je ulogom doktora Kroua pokazao ranjivost i tišinu, daleko od svojih uobičajenih akcionih uloga. Njegova suzdržanost i emocionalna dubina bile su ključne za emocionalni vrhunac filma.
U filmu se pojavljuje i Toni Kolet kao Kolova brižna, ali iscrpljena majka, čija je izvedba, posebno u sceni u automobilu, ostala jedan od najdirljivijih prikaza majke na filmu.
Režiser koji je preko noći postao zvezda
Za M. Najta Šjamalana, Šesto čulo je predstavljalo životnu prekretnicu. Njegova sposobnost da kombinuje atmosferu, tišinu i psihološki horor bez jeftinih trikova izdvojila ga je kao jednog od najoriginalnijih filmskih stvaralaca kasnih 90-ih. Iako su njegova kasnija dela imala promenljiv uspeh, Šjamalan je postao poznat po nepredvidivim filmskim preokretima upravo zahvaljujući Šestom čulu.
Kritike, uspeh i nasleđe
Film je dočekan gotovo jednoglasnim oduševljenjem. Šesto čulo je zaradilo više od 670 miliona dolara širom sveta, uz budžet od samo 40 miliona, čime je postalo drugi najuspešniji film 1999. godine, odmah nakon Ratova zvezda.
Na dodeli Oskara 2000. godine, film je bio nominovan za šest nagrada, uključujući: najbolji film, najbolji režiser, najbolji originalni scenario, najbolji sporedni glumac (Ozment) i najbolja sporedna glumica (Kolet).
Rečenica „Vidim mrtve ljude“ ušla je u popularnu kulturu kao jedna od najcitiranijih filmskih rečenica svih vremena, a struktura filma s preokretom na kraju postala je model za mnoge kasnije filmove i televizijske serije.
