BANJALUKA, ISTOČNO SARAJEVO – Već više od 20 godina Republika Srpska ima negativan prirodni priraštaj, a takav trend nastavljen je i u prošloj godini, kada je Srpska „izgubila“ nekoliko manjih opština poput Krupe na Uni, Jezera, Istočnog Starog grada i Istočnog Mostara zajedno, jer je broj umrlih lani bio veći za 4.199 u odnosu na broj rođenih
Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, tokom 2023. godine u Srpskoj je rođeno 9.309 beba, dok je broj umrlih mnogo veći, odnosno 13.508. Tako je u odnosu na 2022. godinu, lani situacija bila malo bolja. Naime, u 2022. godini je u matičnu knjigu rođenih upisano 9.118 beba, a u matičnu knjigu umrlih 16.263 osobe.
Uzimajući u obzir podatke iz popisa iz 2013. godine, manje od 4.199 stanovnika imaju opštine: Donji Žabar, Han Pijesak, Ljubinje, Novo Goražde, Oštra Luka, Berkovići, Trnovo (RS), Kalinovik, Krupa na Uni, Jezero, Istočni Stari grad, Petrovac, Kupres (RS), Istočni Mostar i Istočni Drvar.
„Od 2002. godine prirodni priraštaj Republike Srpske je negativan. Kontinuitet pada prirodnog priraštaja ukazuje na sve veći broj umrlih, a manji broj živorođenih. Stopa prirodnog priraštaja u 2023. godini iznosila je -3,7 promila“, naveli su iz Zavoda za statistiku Srpske dodajući da je ipak u 2023. godini zabilježena najviša stopa ukupnog fertiliteta.
Stevo Pašalić, demograf, ističe da veći problem predstavlja odseljavanje stanovništva nego negativan prirodni priraštaj, koji je, kako kaže, u 2023. godini bio povoljniji u odnosu na prethodne. Kako navodi, statistika ne uzima u obzir spoljne migracije, a cijeli region je upravo negativan kada se govori o tom pitanju.
„Za ovih 10 godina nakon popisa zaključno sa 2023. godinom, došao sam do broja od 104.000 odlazaka, to je u prosjeku oko 10.430 odlazaka godišnje. Takođe, imamo i unutrašnje migracije u BiH, gdje je Republika Srpska pozitivna“, kaže Pašalić za „Nezavisne novine“.
Kako ističe, raduje ga podatak da je u Srpskoj rođeno više od 9.000 beba, mada je i to malo, te da se mjerama mora povećati broj rođenih bar na 10.000.
Pašalić navodi da je potrebno donijeti mjere koje neće biti populističke niti političke, već stručne i da akcenat treba da bude na kvalitetu, a ne samo na kvantitetu.
„Ne trebaju klasična davanja, ona daju najmanje efekata. Ona svakome dobro dođu, ali ne daju efekte“, kaže on za „Nezavisne novine“.
Prema njegovim podacima, na kraju prošle godine Srpska je imala oko milion i sedam hiljada stanovnika.
Vladimir Vasić, sociolog, ističe za „Nezavisne novine“ da se u današnje vrijeme porodica samo deklarativno stavlja na prvo mjesto, ali i da pad nataliteta nije samo karakterističan za bh. društvo, već da sa tim probleme vode i druge zemlje.
„Jedan od razloga jeste taj što veliki broj mladih ljudi u najreproduktivnijoj životnoj dobi napušta državu, dakle, odlaze iz BiH i ona floskula da ćemo postati država staraca čini mi se da se obistinila. Dosta ljudi, odnosno i žena i muškaraca, napušta državu, odlaze i samim tim odnose ljudski resurs, odnosno, rađaju život van granica BiH i te generacije koje se tamo rađaju, one, nažalost, ostaju tamo“, kaže on.
Takođe, kako ističe, danas je često karijera na prvom mjestu.
„Granica ulaska u brak i kod muškaraca i kod žena se pomjerila. U dubokim tridesetim godinama stupamo u brak i rađamo jedno ili dvoje, maksimalno troje djece, što, već vidimo, utiče na negativni prirodni priraštaj“, ističe Vasić za „Nezavisne novine“.
Kako navodi, problem su i odluke koje su često samo „kozmetičke“, a ne suštinske.
„Dakle, da bi se dugoročno riješio ovaj problem, država treba aktivno da se uključi i da se stvore neki realni socijalni uslovi za sklapanje brakova, za rađenje novog života“, smatra on.
