BiH će ovog ljeta biti suočena sa rekordno visokim temperaturama i ekstremnim vremenskim prilikama.
Dugoročne prognoze meteorologa najavljuju vrelo ljeto i toplotne talase. Još jedna opasnost je i to što su prosječne temperature u BiH porasle za gotovo dva stepena Celzijusa, a zbog toga su suše, oluje i superćelijske oluje sve češće. Stručnjaci upozoravaju – Balkan postaje suvlji, a ekstremne vremenske prilike sve češće i razornije.
U izveštaju Svjetske meteorološke agencije Ujedinjenih nacija navodi se da su se glečeri širom svijeta smanjili više nego ikada u periodu od 2011. do 2020. godine. Na Antarktiku je izgubljeno više od 75 odsto leda u poređenju sa prethodnih 10 godina, a ova zabrinjavajuća vijest može uticati na sve ekstremnije vremenske uslove u Bosni i Hercegivink kojima već svjedočimo.
Nikad toplije leto
U BiH su već evidentni efekti ovih promjena, kako su potvrdili klimatolozi. Prosječna godišnja temperatura porasla je za gotovo 2 stepena Celzijusa, što je brže od globalnog prosjeka. Prema prognozi meteorologa ove godine nas očekuje vrelo ljeto sa malo padavina, a prvi toplotni talasi desiće se u julu.
Kako se navodi u dugoročnoj prognozi RHMZ tokom juna, jula i avgusta očekuje nas toplije vrijeme od prosječnog. U Beogradu i široj okolini srednja maksimalna temperatura vazduha tokom juna biće oko 27,7 stepeni.
Prvi toplotni talas u julu
U julu RHMZ najavljuje prve toplotne talase, a prosječna temperatura će biti od 19 do 30 stepeni.
Očekuje se da će srednja minimalna temperatura vazduha u julu biti iznad višegodišnjeg prosjeka, pa će širom BiH, na primjer, julska srednja minimalna temperatura vazduha biti oko 18,9 stepeni.
Srednja maksimalna temperatura vazduha u julu biće iznad višegodišnjeg prosjeka, pa će u BiH u prosjeku biti oko 30,3 stepeni.
Tokom jula nas očekuje sušni period – biće veoma toplo, a padavina će biti nešto manje nego što je uobičajeno.
I u avgustu vrelo i bez kiše
Toplotne talase možemo da očekujemo i tokom avgusta, kada će takođe biti i manje kiše nego što je to uobičajeno.
Srednja minimalna temperatura vazduha u avgustu biće iznad višegodišnjeg prosjeka, najmanje oko 18 stepeni.
Srednja maksimalna temperatura vazduha u avgustu biće iznad višegodišnjeg prosjeka u cijeloj zemlji. U BiH srednja maksimalna temperatura vazduha biće oko 30,2 stepeni.
Situacija je ozbiljna, Balkan postaje pustinja
Nedeljko Todorović, meteorolog, svojevremeno je istakao da su prethodne godine zabilježeni ekstremniji vremenski uslovi, uključujući superćelijske oluje. Olujni vjetar, poplave i grad veličine teniske loptice stvarali su haos, ostavljajući za sobom pustoš u mnogim gradovima poput Jajca, Banjaluke ili Bijeljine.
Kao i Todorović, Vladimir Đurđević, klimatolog, naglašava ozbiljnost situacije, upozoravajući da je svijet na putu ka najgorim scenarijima globalnog zagrijavanja.
„Ako se ne preduzmu odlučne akcije za smanjenje emisija gasova sa efektom staklene bašte, do 2065. godine temperatura bi mogla porasti za 2 stepena Celzijusa“, rekao je ranije Đurđević i dodao da bi odsustvo preventivnih mjera moglo dovesti do porasta temperature od čak 4 stepena do kraja vijeka.
Internet portal Big Tink objavio je svojevremeno kartu koja pokazuje kako će izgledati svijet ako prosječna godišnja temperatura bude viša za četiri stepena.
Narandžastom bojom su označena područja „nenaseljive pustinje“, među kojima se nalazi i cijelo Balkansko poluostrvo, Austrija, Mađarska, Njemačka, Španija, Portugalija… Rijeke su presušile i više nema snijega na Alpima, predviđa se na karti.
Koliko je važan taj 1 stepen
Svijet je suočen sa najvećim izazovima u vezi sa globalnim zagrijavanjem. Ljeta postaju ekstremnija, sa vrućinama koje obaraju sve rekorde. To samo znači da nas u budućnosti mogu očekivati sve više ekstremniji vremenski uslovi, visoke temperature, i ekstremne superćelijske oluje.
A koliko je opasni ako se planeta zagrije za taj jedan stepen, najbolje je ranije objasnio klimatolog dr Vladimir Đurđević:
– Kada čovjek ima tjelesnu temperaturu od 36 stepeni to je u redu, kada je temperatura 37 to je alarm, a sa temperaturom od 38 stepeni niste dobro.
Đurđević je upozorio da rast globalne temperature pokreće sistemske promjene.
– Kada je planeta toplija za 1 stepen to znači da će ima više ekstremnih klimatskih događaja. Zato nas muče suše, šumski požari, ekstremne padavine i poplave koje će tek biti intenzivnije i gore u budućnosti. Trpićemo veće štete i definitivno biće nam manje ugodno na planeti – rekao je ranije dr Đurđević.
Ekstremne temperature, superćelijske oluje, požari…
Danijela Božanić, konsultant u oblasti klimatskih promjena i životne sredine, ukazuje na to da je ljeto 2023. bilo najtoplije do sada, s rekordnim temperaturama koje su premašile 1,5 stepen iznad prosjeka.
„Porast temperature tokom ovog mjeseca išao je i do 2,8 stepeni više nego lane. Prema podacima meteoroloških službi u BiH su tokom posljednje 71 godine od ljeta 2022. godine bila toplija jedino ljeta 2017. i 2012. godine“ istakla je Božanić.
Kako kaže, iako je jul 2023. godine karakterisala ekstremno visoka srednja mjesečna temperatura vazduha, BiH između je 19. i 22. jula pogodilo i više olujno-grmljavinskih nepogoda, praćenih jakim pljuskovima, olujnim udarima vjetra i krupnim gradom veličine od dva do pet, lokalno i preko pet centimetara prečnika.
