PARIZ – Francuski predsjednik Emanuel Makron koji je od februara 2024. pa i cijeli mart prijetio da će poslati francuske vojne trupe u Ukrajinu dobio je mnogo gori problem nego što je mislio.
Izgleda da će spasavanje Evrope od Rusije, pričekati jer kako stvari stoje pobuna u Novoj Kaledoniji francuskoj prekomorskoj teritoriji koja se nalazi udaljena više od 16.000 km od Pariza polako izmiče kontroli, piše u analizi „TV Front“.
Pobuna je počela kao protest protiv francuskih vlasti, a onda su uslijedili sukobi sa policijom, napadi, otimanje oružja protivnika Francuske i težnji da ovo maleno ostrvrce u Pacifiku bude slobodno.
Francuska je optužila da iza ove pobune zbog koje su morali da iz Pariza avionima pošalju specijalce Žandarmerije GIGN i Nacionalne policije RAID stoji Azerbejdžan. Mnogi su se pitali kakve veze ima Ilham Alijev predsjednik Azerbejdžana sa ovom pričom, a uzrok je navono nađen u približavanju Francuske i Jeremnije koje grade strateški savez, a jermenski premijer Nikolaj Pašinjan već polako modernizuje i oprema vojsku francuskim naoružanjem i sprema za povratni udar na Azerbejdžan od koga su u nedavnom kratkom ratu izgubili cio Nagorno Karabah poslije čega je Jerevan raskrstio sa Rusima.
Međutim, autor teksta, u razgovoru sa dobro upućenim izvorima koji prate dešavanja u Francuskoj smatraju to više kao odličnu dimnu zavjesu, jer zapravo lakše je pričati o dalekom Azerbejdžanu umkesto jednom krupnijem igraču koji polako želi da istisne evropske igrače iz zone Pacifika, a kojima lokalno stanivištvo nimalo nije naklonjeno, a to su prije svega Australija, Francuska i SAD.
Novi globalni igrač je zapravo Kina.
Neko bi postavio zašto Francuska iako je nedavno tu državu posjetio lično kineski predsjednik Si Đinping. Jednostavno obrazloženje je sasvim realno, Francuska je daleko geografski od Nove Kaledonije, stanovištvo nema nikakve koristi od francuskih vlasti, a vrijeme prebacivanja i troškovi slanja vojske su mnogo veći nego da to naprimjer uradi Australija.
Australija se suočila sa jednom takvom pobunom sredinom novembra 2021 na Solomonovim ostrvima kada su u toj pacifičkoj državici nastali neredi pošto je premijer te države raskinuo veze sa Tajvanom i približio se Kini. Uslijedili su neredi slični ovima na Novoj Kaledoniji. Da bi uspostavili red Australija je poslala 200 vojnika i policajaca.
Kako je počelo
Odluka da Kina postane strateški partner Solomonovih ostrva datira iz 2019. godine, kada je premijer Sogovare naljutio građane najnaseljenije provincije Malaite i prekinuo diplomatske veze sa Tajvanom i normalizovao odnose sa Kinom, a zatim se pridružio inicijativi „Pojas put“.
Na tu vladinu odluku pobunili su se lokalni lideri Malaite, koji su se žalili da centralna vlada namjerno zanemaruje njihov region. Oni su se usprotivili vlastima i nastavili samoinicijativno da održavaju veze sa Tajvanom, zbog čega su počeli da primaju ogromnu finansijsku pomoć od Tajpeja i Vašingtona. Poslije formiranja pakta AUKUS, kao protivteža Kineskom uticaju, na Pacifiku, došlo je do nereda.
Inače, Solomonska ostrva, se nalaze na 1.500 kilometara sjeveroistočno od Australije. Ostrvo je tokom Drugog svjetskog rata bilo poprište krvavih borbi. Nakon što su ga zauzeli Japanci, američki marinci su se iskrcali na ostrvo Gvadalkanal u avgustu 1942. kako bi započeli kampanju za vračanje kontrole nad njima. Inače Solomonska ostrva dotakla su se i Srbije. Naime, ovo pacifičko ostrvo je 2014. priznalo nezavisnost Kosova, da bi u decembru 2018. godine povukle to priznanje.
Kako je počelo na Novoj Kaledoniji
Nova Kaledonija je francuska prekomorska teritorija u Melaneziji. U pitanju je ostrvo površine 18.575 kilometara kvadratnih. Osim Nove Kaledonije Francuska na Pacifiku ima i Francusku Polineziju i ostrva Valis i Futuna.
Nova Kaledonija broji 270.000 stanovnika, od kojih su 41 odsto pripadnici melanezijskog naroda Kanaka, dok je 24 odsto stanovništva evropskog porijekla, većinom Francuza. Za upoređivanje prema popisu iz 2016. godine na tom ostrvu populacija je brojala 216.000 stanovnika.
Ovo ostrvo nisu otkrili Francuzi kao što se misli nego britanski moreplovac i istraživač Džejms Kuk 1774. godine arhipelag je nazvao Nova Kaledonija, a Francuska ga je anektirala 1853. i koristila ga kao kaznenu koloniju do početka 20. vijeka.
Nakon francuske kolonizacije u 19. vijeku, Nova Kaledonija je zvanično postala francuska prekomorska teritorija 1946. godine. Nakon otkrića ležišta nikla 1970-ih, praćenog stranom imigracijom, na ostrvu su eskalirale tenzije između Pariza i pokreta za nezavisnost Kanaka.
Sporazum iz 1998. pomogao je u smirivanju tenzija ucrtavajući put ka postepenoj autonomiji, dok je takođe ograničavao glasanje na domorodačke Kanake i one imigrante koji su živjeli u Novoj Kaledoniji prije 1998. Sporazum je takođe omogućio tri referenduma na kojima bi se odredile buduće zemlje, ali je nezavisnost odbijena u Sva tri.
Nova Kaledonija je jedna od pet ostrvskih teritorija u Indo-pacifičkom regionu koje su centralne za Makronov plan da poveća francuski uticaj u tom dijelu sveta koji je posljednjih godina bio poprište geopolitičkog rivalstva između SAD i Kine.
Neredi su počeli kada su poslanici u Parizu glasali za izmenu izbornog zakona, koji sada dozvoljava francuskim stanovnicima koji žive na ostrvima najmanje deset godina da učestvuju na izborima. Ovakva odluka zabrinula je lokalne lidere da će Pariz dati pravo glasa hiljadama francuskih birača, koji žive na tom ostrvu i smanjiti uticaj autohtonih stanovnika Kanaka, od čega će uglavnom imati koristi profrancuski političari.
Francuska vlada je objasnila da su promjene izbornih pravila, koje su poslanici podržali sa 351 glasom protiv i 153 protiv, neophodne za demokratske izbore.
Makron je ponudio da posreduje u dijalogu između dva tabora, za i protiv nezavisnosti, prije nego što pokrajinski parlament odobri zakon.
Glavna politička grupa za nezavisnost, Nacionalni front za oslobođenje Kanaka i socijalista (FLNKS), ranije je rekla da će prihvatiti Makronovu ponudu dijaloga i da je spremna da radi na sporazumu „koji bi omogućio Novoj Kaledoniji da prati svoj put ka emancipaciji“ (nezavisnosti).
Kao i Makron, FLNKS je osudio nasilje i pozvao demonstrante da prekinu blokade puteva.
Međutim, na to niko ne haje. Demonstranti su se dočepali oružja od policije, a zvanični Pariz počeo je da šalje i vojsku.
Poslije policije Pariz je poslao vojsku. Čak pet transportnih aviona A330 leti ka Novoj Kaledoniji kako bi francuske vlasti pokušale da spreče da izgube ovaj dominion na Pacifiku i time još više sroza uticaj Francuske koja je pobjegla iz zemalja Sahela-nekadašnjih kolonija koje su za manje od godinu dana eliminisali bilo kakvu ekonomsku i političku vezu sa Francuskom.
Ukupno brojno stanje francuskih vojnika i policajaca biće oko 1.000 koji treba da pomognu snagama bezbjednosti kojih je trenutno na terenu 1.700 pripadnika.
